DIERENWELZIJN

Omgevingsverrijking
Castratie & alternatieven
Wat bij controle?
Transport

Castratie & alternatieven

• Op 19 mei 2017 organiseerden ILVO en Varkensloket de studiedag ‘Biggencastratie stoppen in 2018: hoe ver staan we daarmee?’. De stand van zaken binnen Europa en resultaten uit onderzoek rond het opsporen van stinkers (aan de slachtlijn), het verwerken van karkassen met berengeur, de mogelijke reductiestrategieën, de groeiprestaties en karkas-/vleeskwaliteit van intacte beren en immunocastraten, de voorkeur van de varkenshouders en de economische doorrekening werden toegelicht. 

  Vier artikels (zie hieronder) werden gepubliceerd in de vakpers. Het eerste artikel geeft een overzicht van de stand van zaken omtrent chirurgische castratie en de alternatieven. In volgende artikels wordt ingegaan op het reduceren en detecteren van berengeur, en de mogelijke impact van de alternatieven voor de sector:

  • Biggencastratie stoppen in 2018: hoe ver staan we daarmee?
  • Berengeur reduceren op bedrijfsniveau, (hoe) kan dat?
  • Detecteren van berengeur, is de (snelle) oplossing voorhanden?
  • Stoppen met castreren in 2018, wat betekent dit voor de varkenshouder?

  
  De  samenvattende brochure (pdf) en presentaties van de studiedag  ‘Biggencastratie in 2018: hoe ver staan we daarmee?’ zijn beschikbaar via voorgaande hyperlinks.

• Zowel België als de Europese unie hebben vooropgesteld om in 2018 de castratie van mannelijke beerbiggen te stoppen. Alhoewel immunocastratie een veelbelovend alternatief blijkt voor de chirurgische castratie, blijft een grootschalige toepassing uit. Via het ERA-NET project ‘Sustainability in pork production with immunocastration’ (SusAn; 2017-2020) willen Europese partners, waaronder ILVO, achterhalen hoe economisch rendabel het houden van immunocastraten is én hoe sociaal aanvaardbaar het is en kan worden. Meer info vind je op de volgende webpagina.
   
• Het omschakelen naar het produceren van intacte beren en immunocastraten leidt tot nieuwe uitdagingen inzake vleeskwaliteit, genetica, voeding, huisvesting en bepaalde welzijnsproblemen zoals agressie en ongewenst seksueel gedrag. De COST-actie ‘Innovative approaches in pork production with entire males’ (IPEMA; 2016-2020) streeft naar een sterk netwerk om de wetenschappelijke kennis en de overdracht van kennis tussen wetenschap en industrie te verhogen.
   
• Het demoproject ‘Afmesten van intacte beren en immunocastraten’ informeert varkenshouders over het houden van intacte beren en immunocastraten. Via voorgaande hyperlink kan je de eindbrochure en nieuwsbrieven terugvinden die in het kader van het demoproject werden uitgewerkt.
   
• De presentaties ‘Selectie tegen berengeur als duurzaam alternatief voor castratie van biggen’ (Marijke Aluwé; 2012) en ‘Selectie tegen berengeur als duurzaam alternatief voor castratie van biggen’ (Alice Van den Broeke; 2012) belichten de genetische aspecten van berengeur en de invloed van het MC4R gen op de zoötechnische prestaties, karkas- en vleeskwaliteit, gedrag en dierenwelzijn.
   
• De brochure CASPRAK 'Vergelijkende studie op praktijkbedrijven van alternatieven voor onverdoofde castratie van beerbiggen' (ILVO; 2012) werd voorgesteld tijdens de studiedag ‘Beren castreren? De alternatieven onder het mes’ (juni 2012). De praktische en economische haalbaarheid van de alternatieven werd nagegaan. Eveneens werden de houdingen en de ervaringen van de Vlaamse en CASPRAK-varkenshouders ten aanzien van de alternatieven geëvalueerd. De doelstellingen en de aangewende alternatieven voor onverdoofde castratie binnen het CASPRAK-project werden toegelicht in de presentatie 'Inleiding CASPRAK-project' (Frank Tuyttens; 2012), waarna de methodiek en resultaten van de verschillende methodes werden vergeleken in de presentatie 'CASPRAK: vergelijkende studie op praktijkbedrijven van op korte termijn implementeerbare alternatieven voor onverdoofde chirurgische castratie' (Marijke Aluwé; 2012).
   
• De technische brochure 'Alternatieven voor onverdoofde chirurgische castratie bij biggen' (Departement Landbouw en Visserij; 2012) geeft de varkenshouder praktische informatie en toepassingsprotocols over de alternatieven van onverdoofde chirurgische castratie.
   
• In de presentatie 'Praktijkstudie van alternatieven voor onverdoofde castratie' (Karolien Langendries; 2009) worden 4 alternatieve methodes voor onverdoofde chirurgische castratie geëvalueerd. De presentatie kwam aan bod tijdens de studiedag ‘Castratie van biggen’ (juni 2009). De resultaten en conclusies bekomen tijdens deze studie, kunnen worden geraadpleegd in de brochure 'CASPRAK Vergelijkende studie op praktijkbedrijven van alternatieven voor onverdoofde castratie van beerbiggen' (ILVO; 2012).
   
• De presentatie 'Onverdoofde chirurgische castratie van biggen: alternatieven en stand van zaken' (Marijke Aluwé; 2010) geeft een stand van zaken aangaande de alternatieven van onverdoofde chirurgische castratie van biggen anno 2010.
   
• Tijdens de studiedag ‘Castratie van biggen: afgerond en opgestart ILVO-onderzoek’ (juni 2009) kwamen een aantal presentaties aan bod aangaande de bevraging over castratie en alternatieven. Een eerste presentatie 'Bevraging over praktijk van castreren in Vlaanderen' (Pieter-Jan Delbeke; 2009) geeft de resultaten uit een enquête bij varkenshouders weer, omtrent het toepassen van castratie. Een tweede presentatie 'Bevraging over praktijk van castreren in Europa' (Frank Tuyttens; 2009) geeft de stand van zaken in de Europese context weer. In een volgende presentatie 'Bevraging over houding Europese belangengroepen m.b.t. tot castratie van biggen en alternatieven' (Frank Tuyttens; 2009) werd naar de mening van verscheidene belangengroepen (o.a. varkenshouders, voederfirma's, slachthuizen, vleesindustrie, dierenwelzijnsorganisaties, dierenartsen en overheid) gepeild. Daarnaast werden Vlaamse varkenshouders bevraagd naar hun houding ten opzichte van chirurgische castratie zonder verdoving en alternatieven in de volgende presentatie (Benedicte Verhille; 2009). Eén van de mogelijke alternatieven van onverdoofde castratie is de immunocastratie van beerbiggen. Daarom werd in een volgende presentatie 'Bevraging Vlaamse consumenten over immunocastratie' (Frank Tuyttens; 2009) naar de mening van de Vlaamse consument gevraagd. Als een volgend alternatief voor castratie werden de 'Perspectieven voor de opfok en afzet van intacte beren' (Sofie Isebaert, Suzy Van Gansbeke, Marijke Aluwé en Daniël De Brabander; 2009) besproken. De 'Zoötechnische resultaten bij beren, bargen en immunogecastreerde varkens' (Sam Millet, Kwinten Gielkens, Daniël De Brabander en Geert Janssens; 2009) werden vergeleken.
   
• De presentatie 'Alternatieven voor onverdoofde biggencastratie' (Tamara Vandersmissen; 2008) belicht de mogelijke alternatieven ter vervanging van de onverdoofde biggencastratie in België en buurlanden. In een tweede presentatie 'CO₂-verdoving als alternatief voor onverdoofde biggencastratie' (Bert Driessen; 2008) wordt de mogelijkheid van verdoofde castratie met CO₂besproken.

Wat bij controle?

• Op de webpagina van de dienst Dierenwelzijn vind je de verplichtingen (o.a. register bijhouden, verzorging, huisvesting, toegelaten ingrepen, en het verstrekken van voeder en drinkwater) terug waar je als varkenshouder of verantwoordelijke van een varkensbedrijf moet voldoen. Een checklist helpt je om na te gaan of je aan deze verplichtingen voldoet.

Transport

• De brochure 'Praktische richtsnoeren voor het bepalen van de geschiktheid voor vervoer van varkens' helpt u om de Europese wetgeving omtrent het vervoer aan de hand van algemene richtlijnen in de praktijk toe te passen. Het eerste deel van deze brochure omvat de Europese regelgeving omtrent vervoer. In het tweede en derde deel worden de omstandigheden waarbij vervoer niet meer is toegestaan of waarbij verdere beoordeling van de dieren nodig is, aan de hand van enkele praktijkvoorbeelden uitgelegd. 

• Op de webpagina van de dienst Dierenwelzijn en DGZ vind je informatie over commercieel en niet-commercieel transport van varkens. 

Alternatieven voor overtallige biggen

• Tijdens de demodagen 'Overtallige biggen: Hoe ALLE biggen in de vleesvarkensstal krijgen' (2012) werden in een presentatie de resultaten van een 'Enquête gehouden bij Vlaamse zeugenhouders' besproken (Hanne Vandenberghe en Dirk Fremaut; 2012). In de enquête werd gevraagd naar de bedrijfsspecificaties zoals het gebruik van meerwekensystemen, type zeug, technische kengetallen en opfoksystemen. In een volgende 'presentatie' en 'tekst' wordt aandacht geschonken aan het verleggen van biggen, alternerend laten zuigen en het gebruik van pleegzeugen. U kan het verslag van de demodagen nalezen.

• Voor de opfok van de overtallige biggen worden verschillende maatregelen, zoals verleggen, bijvoederen, pleegzeugen, voorspenen en alternerend zogen toegepast. Het is belangrijk om de kleine biggen binnen de eerste vijf dagen na de geboorte te ondersteunen. De aandachtspunten van elke strategie worden in de presentatie ‘Maatregelen in de kraamstal i.f.v. maximale overleving van de biggen’ (Sarah De Smet; 2012) besproken. Het verslag van de studienamiddag kan je nalezen via deze link.
   
• In de presentatie 'Te veel doodgeboren biggen is een probleem, is te veel levend geboren biggen dat ook? (Jeroen Degroote; 2012) wordt beschreven wat IUGR biggen zijn. Daarnaast worden enkele opfokmaatregelen, die na het werpen kunnen worden toegepast om IUGR biggen te redden, toegelicht. De presentatie kwam aan bod tijdens de studiedagen in het kader van het demonstratieproject ‘Doodgeboren biggen en uitval bij de biggen op het moderne varkensbedrijf’.
   
• Voor de opfok van moederloze biggen heb ik weet van een kunstzeug die wordt gebruikt. Na het uitdoseren maakt het apparaat een knorrend geluid zoals de zeug dit doet om de biggen te lokken. Wordt dit systeem nog gebruikt? Zijn er alternatieven voor de opfok van overtallige biggen? Zijn er verschillen in de groei tussen biggen die door de zeug worden grootgebracht of deze die kunstmelk krijgen?